Don't Brag about Tomorrow
1 Don't brag about tomorrow!
Each day brings
its own surprises.
2 Don't brag about yourself—
let others praise you.
3 Stones and sand are heavy,
but trouble caused by a fool
is a much heavier load.
4 An angry person is dangerous,
but a jealous person
is even worse.

5 A truly good friend
will openly correct you.
6 You can trust a friend
who corrects you,
but kisses from an enemy
are nothing but lies.
7 If you have had enough to eat,
honey doesn't taste good,
but if you are really hungry,
you will eat anything.

8 When you are far from home,
you feel like a bird
without a nest.
9 The sweet smell of incense
can make you feel good,
but true friendship
is better still.
10 Don't desert an old friend
of your family
or visit your relatives
when you are in trouble.
A friend nearby is better
than relatives far away.

11 My child, show good sense!
Then I will be happy
and able to answer anyone
who criticizes me.
12 Be cautious and hide
when you see danger—
don't be stupid and walk
right into trouble.
13 You deserve to lose your coat
if you loan it to someone
to guarantee payment
for the debt of a stranger.
14 A loud greeting
early in the morning
is the same as a curse.
15 The steady dripping of rain
and the nagging of a wife
are one and the same.
16 It's easier to catch the wind
or hold olive oil in your hand
than to stop a nagging wife.

17 Just as iron sharpens iron,
friends sharpen the minds
of each other.
18 Take care of a tree,
and you will eat its fruit;
look after your master,
and you will be praised.
19 You see your face in a mirror
and your thoughts
in the minds of others.
20 Death and the grave
are never satisfied,
and neither are humans.
21 Gold and silver are tested
in a red-hot furnace,
but we are tested by praise.
22 No matter how hard
you beat a fool,
you can't pound out
the foolishness.

23 You should take good care
of your sheep and goats,
24 because wealth and honor
don't last forever.
25 After the hay is cut
and the new growth appears
and the harvest is over,
26 you can sell lambs and goats
to buy clothes and land.
27 From the milk of the goats,
you can make enough cheese
to feed your family
and all your servants.
1 O rihivire eyuva ramuhuka, tjinga au hi nokutjiwa kutja eyuva ndo mari ku etere tjike.
2 Omundu warwe nga rire ngwe ku tanga, nangarire owozonganda; nungwari o rihivi omuini.
3 Ewe nangarire kutja oro ezeu, neheke nangarire kutja ri nondjinda, ongendisiro yomundu eyova oyo onḓeu tjinene poviṋa mbi aviyevari.
4 Omazenge owo omandandi, nomapindi ye surumuka; nungwari owaṋi ngu ma yenene okupirukira oukoze?
5 Okokuwa okuvyura omundu nokuhinokuhoreka komeho yokukara norusuvero oruundikwa.
6 Epanga ri kara nomeripura omawa nandarire kutja maye ku hihamisa, nungwari ṱakamisa nawa otuhupito twomunavita na ove.
7 Omundu ngwe kuta ka ningi ko na tja noruaze rwouitji wozonyutji; nungwari ku ingwi ngwa ṱondjara oviṋa avihe oviruru vi tjata omuzeze.
8 Otja onḓera punga ai tuka kokure notjiruwo tjayo, opunga ape ri omundu ngu taurira kokure nomaturiro we.
9 Omaze wotjize notjizumba tji tji ṋuka nawa vi nyandisa omutima, nomambo omananyuṋe wepanga ye huhumiṋa omuinyo.
10 O isa epanga roye nepanga raiho. Tji u ri moumba, o i kondjuwo yerumbi poo yomuangu woye ngu ri kokure; okokuwa okukara nomuraranganda ngu ri popezu komeho yokukara nerumbi poo nomuangu woye ngu ri kokure.
11 Rira onongo, muatje wandje, nu u yorokise omutima wandje kokutja mbi sore okuzira ingwi ngu me ndji yamburura.
12 Omunazondunge u muna oumba tji mau ya na ṱara; nu ingwi ngu hi nondjiviro u hita mu wo na kamunina po otjipo.
13 Auhe ngu ri eyova na kwizika kutja ma sutire owozonganda ozondjo, ouini we omuini mau sokuṱiziwa otja otjisuta tjomoruveze.
14 Ngu ma sere omuraranganda na ye ondaya neraka enene menyunguhuka ma ku yetere osengiro.
15 Omukazendu omuhahu wa sana nomata nge kara pokutota aruhe meyuva ndi ku nombura onḓeu. 16 Okupatera omukazendu omuhahu ngwi mondjuwo kwa sana nokupatera mo ombepo nokukambura momaze womiṋinga neke roye rokunene.
17 Otja otjitenda punga atji upika otjitenda otjikwao, ovandu wina opunga ave hongasana.
18 Ngu ma tjevere omukuyu ma ri ovihape vyawo; nomukarere ngu ṱakamisa omuhona we u yozikwa.
19 Otja omeva punga aye ri otjiritarero tjomurungu woye, omutima woye opunga au ri otjiritarero tjotjikaro tjoye.
20 Otja otjovakoke nopoṋa pomanyoneno punga avi he kuta, ozonḓero zovandu opunga aze ha kowa wina.
21 Otja osilveri nongoldo punga avi rorwa momuriro, opunga ape rorwa ondangu yomundu.
22 Nangarire kutja mo nyainya omundu eyova otja tji mo havere ovikokotwa motjiṋi, ouyova we kamaau zu mo mu ye.
23 Tjevera nawa ombunikiro yozonyanda zoye, nu tjevera orupanda rwozongombe zoye; 24 orondu orutumbo karu karerere nomautumbe kaye rumatisiwa okuza komuhoko nga komuhoko. 25 Omahozu tji ya kukuta nu inga omape aye nyomoka, nehozu tji ra kanyanyangiziwa kozondundu, 26 otji mo kara nozondjona okukupa ozombanda nozongombo okusuta na zo ehi roye romakunino, 27 nomaihi wozongombo okukuparura puna onganda yoye novakarere voye ovasuko wina.