Clean and Unclean Animals
(Deuteronomy 14.3-21)
1 The Lord told Moses and Aaron 2 to say to the community of Israel:
You may eat 3 any animal that has divided hoofs and chews the cud. 4-8 But you must not eat animals such as camels, rock badgers, and rabbits that chew the cud but don't have divided hoofs. And you must not eat pigs—they have divided hoofs, but don't chew the cud. All of these animals are unclean, and you are forbidden even to touch their dead bodies.
9-12 You may eat anything that lives in water and has fins and scales. But it would be disgusting for you to eat anything else that lives in water, and you must not even touch their dead bodies.
13-19 Eagles, vultures, buzzards, crows, ostriches, hawks, sea gulls, owls, pelicans, storks, herons, hoopoes, and bats are also disgusting, and you are forbidden to eat any of them.
20-23 The only winged insects you may eat are locusts, grasshoppers, and crickets. All other winged insects that crawl are too disgusting for you to eat.
24-28 Don't even touch the dead bodies of animals that have divided hoofs but don't chew the cud. And don't touch the dead bodies of animals that have paws. If you do, you must wash your clothes, but you are still unclean until evening.
29-30 Moles, rats, mice, and all kinds of lizards are unclean. 31 Anyone who touches their dead bodies or anything touched by their dead bodies becomes unclean until evening. 32 If something made of wood, cloth, or leather touches one of their dead bodies, it must be washed, but it is still unclean until evening. 33 If any of these animals is found dead in a clay pot, the pot must be broken to pieces, and everything in it becomes unclean. 34 If you pour water from this pot on any food, that food becomes unclean, and anything drinkable in the pot becomes unclean.
35 If the dead body of one of these animals touches anything else, including ovens and stoves, that thing becomes unclean and must be destroyed. 36 A spring or a cistern where one of these dead animals is found is still clean, but anyone who touches the animal becomes unclean. 37 If the dead body of one of these animals is found lying on seeds that have been set aside for planting, the seeds remain clean. 38 But seeds that are soaking in water become unclean, if the dead animal is found in the water.
39 If an animal that may be eaten happens to die, and you touch it, you become unclean until evening. 40 If you eat any of its meat or carry its body away, you must wash your clothes, but you are still unclean until evening.
41-42 Don't eat any of those disgusting little creatures that crawl or walk close to the ground. 43 If you eat any of them, you will become just as disgusting and unclean as they are. 44 I am the Lord your God, and you must dedicate yourselves to me and be holy, just as I am holy. Don't become disgusting by eating any of these unclean creatures. 45 I brought you out of Egypt so that I could be your God. Now you must become holy, because I am holy!
46-47 I have given these laws so that you will know what animals, birds, and fish are clean and may be eaten, and which ones are unclean and may not be eaten.
Ovinamuinyo mbi mavi sokuriwa
(Deu 14:3-21)
1 Muhona wa yandja omazikamisiro nga ku Moses na Aron na tja ku wo: 2 “Otjiwaṋa tjOvaisrael tji raera nai: ‘Ovinamuinyo mbi ri kombanda yehi, nu mbi mamu sokurya ovyo mbi 3 mbi noviryo vine, nu mbi yoora. 4 Nungwari kamu nakusokurya Ongamero, orondu i yoora, nungwari kai nomiapi; i vareye ohakohoke; 5 nOhere, orondu i yoora, nungwari kai nomiapi; i vareye ohakohoke; 6 nOmbi, orondu i yoora, nungwari kai nomiapi; i vareye ohakohoke; 7 nandarire Ombinda wina, i vareye ohakohoke. 8 Onyama yovinamuinyo mbi amu ri ko, nu amu ṱunu komitundu vyavyo; vi vareye ovihakohoke.
9 “ ‘Mamu yenene okurya omuhoko ngamwa auhe wozohi nḓe novivava novikotji, 10 nungwari otjinamuinyo atjihe tjo momeva nu tji tji hi novivava novikotji, amu ri ko. 11 Ovinamuinyo otja imbyo vi vareye ovihakohoke nu onyama yavyo amu ri ko, nomitundu vyavyo amu ṱunu ko. 12 Avihe, mbi kara momeva nu mbi hi novivava novikotji, amu ri ko.
13 “ ‘Amu ri ko ozonḓera otja inḓa: Orukoze, nondjimbi, notjikuvikoze, nonguvi, 14 notjimbirinyama, 15 nekwara otja komihoko vyaro; 16 nombo, notjisiwi, nokakwaya kokuvare, 17 notjisiwi tjomawe, nonḓera yozohi, nondjimbi; 18 notjisiwi otjikeṋakeṋe, nonḓera yomuronga, nokanguvi; 19 nendongo, nonḓera yatjihongo otja komihoko vyayo, nondondamiti, nondiripuku.
20 “ ‘Oupuka auhe mbu novivava u vareye ouhakohoke, 21 pendje na imbwi mbu noviryo ovitukise okutukatuka na vyo pehi. 22 Mamu yenene okurya ozombahu otja komihoko vyazo, okutja ombahu ndji kayenda, nombahu yomokuti, nombahu ndji tuka, nombahu ndji honahona. 23 Nungwari oupuka auhe ouṱiṱi nounavivava, nu mbu honahona koviryo, vi vareye ovihakohoke.
24 “ ‘Novipuka mbi mavi tjiti kutja mu rire ovahakohoke; auhe ngwa ṱunu komitundu vyavyo ma rire omuhakohoke nga kongurova. 25 Nu auhe ngu ma tjindi okaṋa komitundu vyavyo, nga kohe ozombanda ze; nungwari eye ma rire omuhakohoke nga kongurova. 26 Ovinamuinyo avihe mbi nomiapi, nungwari mbi ha pamburukire tjinene, nu mbi yoora, ovyo ovihakohoke; auhe ngu ma ṱunu ku vyo ma rire omuhakohoke. 27 Ovinamuinyo avihe ovinaviryo vine, nu mbi kawondjera komangaha, ovyo ovihakohoke; auhe ngu ma ṱunu komitundu vyavyo ma rire omuhakohoke nga kongurova. 28 Nu wina auhe ngu ma tjindi omitundu vyavyo, nga kohe ozombanda ze; nungwari eye ma rire omuhakohoke nga kongurova. Ovyo vi vareye ovihakohoke.
29 “ ‘Noupuka mbwi u vareye ouhakohoke: Ohukuha, nEpuku, nOtjikoko otja komihoko vyatjo, 30 nOkaṱahoṋi, nOkanyengerere, nOtjiṱurukuhu, nOtjikamanyuru, nEsembi. 31 Auhe ngu ma ṱunu ku vyo tji vya koka ma rire omuhakohoke nga kongurova. 32 Nu avihe ku kwa wire omutundu wa tjimwe tjavyo mavi rire ovihakohoke, okutja otjiṋa atjihe otjiungurwa tjopomuti poo ombanda poo omukova poo ekutu poo otjiṋa ngamwa atjihe omundu tje ungura na tjo; otjo ngatji tuwe momeva, nungwari matji rire otjihakohoke nga kongurova; tjazumba otji matji rire otjikohoke. 33 Nu onyungu aihe yomunoko mu mwa wire tjimwe tjavyo, avihe mbi ri mu yo, mavi rire ovihakohoke, neṋe i nyainyee. 34 Nu ovikurya ngamwa avihe mbi mavi pu okuriwa, nu tji kwa tirirwa omeva ngu maye zu monyungu ndjo, mavi rire ovihakohoke. 35 Noviṋa avihe ku kwa wire omitundu vyavyo mavi rire ovihakohoke, kutja ezuko rozomboroto poo kutja ezuko uriri ngari nyanyaurwe; ovyo ovihakohoke, nu ngavi kare ovihakohoke. 36 Nungwari oruharwi nondjombo notjitoma tjomeva mavi rire ovikohoke. Ngamwa auhe ngu ma ṱunu komutundu wotjinamuinyo tji tja wire mo ma rire omuhakohoke. 37 Nomutundu umwe wavyo tji wa wire kombanda yondwi ngamwa aihe ndji mai kunwa, oyo mai kara ongohoke. 38 Nungwari tji kwa tirirwa omeva kombanda yondwi, nu tjazumba omutundu umwe wavyo au wire kombanda yayo, oyo mai rire ohakohoke.
39 “ ‘Tji pa koka otjinamuinyo tjimwe otjiriwa, ingwi ngwa ṱunu komutundu watjo ma rire omuhakohoke nga kongurova. 40 Nu ingwi ngu ma ri onyama yatjo, nga kohe ozombanda ze; nungwari ma rire omuhakohoke nga kongurova.
41 “ ‘Oupuka auhe ouṱiṱi mbu honahona pehi, amu ri ko, 42 kutja u kunguzuka kezumo, poo u kayenda koviryo vine, poo koviryo ovingi. 43 Amu rizunḓa oveni mokurya oupuka ngamwa auhe mbu nyangatara. 44 Orondu owami Muhona, Ndjambi weṋu. Eṋe mwa yapurwa nu mwa rira ovayapuke, ami tjinga ambi ri omuyapuke; notji mu hi nakusokurizunḓa oveni noupuka ngamwa auhe mbu honahona pehi. 45 Owami Muhona ngu mbe mu tjindisa mehi ra Engipte okurira Ndjambi weṋu. Rireye ovayapuke, ami tjinga ambi ri omuyapuke.
46 “ ‘Inga onge ri omatwako otja kovipuka na kozonḓera, na kovinamuinyo avihe mbi kara momeva, na kovinamuinyo avihe mbi nyangatara kombanda yehi. 47 Omazikamisiro nga maye mu tjiti kutja mu sore okuhaṋa pokati kouhakohoke noukohoke, na pokati kovipuka mbya pwa okuriwa novipuka mbi ha pwire okuriwa.’”