Nebukadnesari di ǀgamǁî ǁhapos
1 Gao-aob Nebukadnesari ge ǃhūbaib di ǁaedi, ǃhaodi tsî gowagu di khoen hoana sao ra ǂhôasa ge sîba:
“Ab sadu ǃgâiǃgâba ǀarosen re. 2 ǃGâiaǂgaob ǀkha ta ge Hoan xa ǀGapi Elob ge ǁgau te saodi tsî buruxa dīn xa ra ǂhôa du ǂgao.
3 “Mâtikōse di saodi âba a kai,
mâtikōse gu buruxadīgu âba a ǀgaisa.
Elob ge ǀamose a gao-ao,
ǁîb di gaosib ge ǀamos kōse ra hâ.
4 “Tita Nebukadnesar ta ge sâsa tsî ǃgâiǃgâxase ti gao-ommi ǃnâ ge ǁan hâ i. 5 Xawe ta ge ǃao kai te ge ǁhaposa ge ūhâ i tsî ǃhuriǃhurisa aide ǂoms ǃnâ ge mû. 6 O ta ge gao-aosi ǀapemā-aogu Babilons digu hoagu tita ǃoa nî hā-ūhesa ge mîmā, î gu ti ǁhaposa ǁguiǃāba te. 7 O gu ge hoaraga ǃgaidī-aogu, aimûǀgaru-aogu, ǀgamirokō-aogu tsîga ge hā tsî ta ge ǁîga ti ǁhaposa ge mîba, xaweb ge ǀguib tsîna ǁîsa ge ǁguiǃāba te ǁoa i. 8 ǁNās khaoǃgâb ge Daniela ge ǂgâxa. (ǁÎb ge ǁkhāti Belsasar ti ge ǀonǂgaihe, ti elob di ǀons ǃoa.) ǃAnu elogu di gagas ge ǁîb ǃnâ hâ tsî ta ge ǁîba ǁhaposa ge mîba. 9 Nēti ta ge ǁîba ge mîba: Beltsasar aimûǀgaru-aogu di danatse, ǃanu elogu di gagas sats ǃnâ hâ tsîts ǂganǃgâsigu hoaga a ǂan ǃkhaisa ta ge a ǂan. Nēs ge ti ǁhaposa, ǂâibasens âsa mîba te re.
10 “ǁOm ta ǁgoe hîa ta ge ai-i ǃnâ, ǃhūbaib ǁaegub ǃnâ mâ haisa ge mû, ǁîs ge kaise ge ǀgapi i. 11 ǁÎs ge ǃaruǀîǀgui kai tsî ge ǀgai, ǂaob âs ge ǃâudi ai tsâǀkhās kōse, tsîn ge hoaraga ǃhūbaib di khoena ǁîsa ge mû ǁkhā i. 12 ǁÎs di ǂgaen ge ge îsa i tsî ǂûn âs ge ge ǂgui i tsî ǃhūbaib di khoen hoan ǃaroma ge ǂâu hâ i. ǃAub di ǀgurun tsî xamarin ge ǁîs ǃnaka ge somma tsî ǀhomanin ge ǁîs di ǁnâugu ǃnâ ani-omde ge kuru. Hoa khoen tsî ûitsama xūn ge ǁîsa xu gere ǂû.
13 “Noxopa ta ǁomǁgoe hîa ta ge ai-i ǃnâ ǃanu ǀhomǃgāba ǀhomma xu ra ǁgôaxase ge mû. 14 ǁÎb ge ǃgarise ge mî: ‘Haisa ǁhāǁnâ, î ǁnâugu âsa ǃgaoǁnâ; ǂgaen âsa xuruǁnâ, î ǂûn âsa tsoroxū. An ǀgurun tsî xamarin ǁîs ǃnaka hân tsî ǀhomanin ǁnâugu âs ǃnâ hân tsîna ǁhâ. 15 Xawe hais di ǃgaosa ǃhūb ǃnâ ǀgân ǀkha ǁnāxūmâi, î ǁîsa ǀuri tsî brons ǃgae-ūda-i ǀkha ǃgae.
“ ‘Ab ǀauba nē khoeb ai ǁnā, îb xamarin ǀkha ǀgâna ǂû. 16 Ab ǁnâuǃāb âba hû kurigu ǁaeba tā khoe-i dib khami ī, îb xamari-i dib khami ī. 17 Nē mîǁguib di ǂanǂans ge sîsabegu, ǃanu ǀhomǃgāgu xa ge ǂanǂanhe, în hoa khoena ǂan, Hoan xa ǀGapi Elob ǃhūbaib di gaosigu hoagu ǂama ǀgaiba ūhâ tsîb ǁîga ǂgaob ra khoe-i hoa-e ra māsa, hoan xa ǃgôaǁnâsa-i tsîna.’
18 “Nēs ge tita, Nebukadnesarta ge ūhâ i ǁhaposa. Beltsasartse, ǁîsa nēsi ǁnâi ǁguiǃāba te re. Ti gao-aosi ǀapemā-aogu di ǀguib tsîn ge ǁnāsa a dī ǁoa, xawe sats ge a dī ǁkhā, ǃanu elogu di gagab sats ǃnâ hâ xui-ao.”
Danieli ge ǁhaposa ra ǁguiǃā
19 Nēs aib ge Danieli, Belsasar tis tsîna gere ǀonǂgaiheba burugâ hâse ge mâ. Ob ge gao-aoba ǁîb ǃoa ge mî: “A ra ǁhapos tsî ǁîs di ǂâibasens tsîra tā ǃao kai tsi re.”
Ob ge Beltsasara ge ǃeream: “ǃGôahesatse, is ga nē ǁhapos tsî ǁîs di ǁguiǃās tsîra sa khākhoen ai hâ hâ, sats ais ose. 20 ǁNā hais, kai tsî ǀgaisas, ǀams âs ǃâude ra tsâǀkhās hîats go mûs, hoaraga ǃhūbaib di khoen xa mûhe ǁkhās, 21 ǂgaen âsa îsa tsî ǂûn âsa ǃhūbaib hoabas ǂûmā ǁkhās kōse ǂguis, ǀgurun tsî xamarin ǁîs ǃnaka somma tsî ǀhomanina ǁîs ǁnâugu ǃnâ ǁîn omde dī hâs, 22 ǁnāts ge satsa ǃgôahesa gao-aotse. Sats ge kai tsî ge ǀgai, sa kaisib ge ǃâudi kōse ra sī tsî sa ǀgaib ge hoaraga ǃhūbaib ǃnâ ra khoraǂuisen. 23 ǃGôahesa gao-aotse, sats ge ǀhomǃgāba go mû, ǀhomma xu ǁgôaxa tsî ra mîba: ‘Haisa ǁhāǁnâ, î hîkākā, xawe ǃgaosa ǃhūb ǃnâ ǀgân ǀkha ǁnāxūmâi, î ǁîsa ǀuri tsî brons ǃgae-ūda-i ǀkha ǃgae. Ab ǀauba nē khoeb ai ǁnā, îb hû kurigu ǁaeba xamarin ǀkha hâ.’
24 “Nēs ge ǁîs di ǁguiǃāsa gao-aotse, tsî nēs ge Hoan xa ǀGapi Elob di mîǁguis sats ǀkha nî īsa. 25 Sats ge khoena xū nî ǃhaebēhe tsî xamarin ǀkha nî hâ. Hû kurigu ǁaebats ge goman khami ǀgâna nî ǂû tsî tsuxuba ǀaub xa nî ǀâǀâhe. Ots ge Hoan xa ǀGapi Elob, ǃhūbaib di gaosigu hoagu ǂama ǀgaiba ūhâ tsîb ǁîga ǂgaob ra khoe-i hoa-e ra māsa nî mûǂan. 26 Hais di ǃgaos ǃhūb ǃnâ nî ǁnāxūmâihe ǃkhais di mîmās ge ra ǂâibasen ǁkhawats nî gao-ao kaisa, Elob a gaoǂamao ǃkhaisats ga ǂanǃgâo. 27 ǁNā-amaga ǃgôahesatse, ti ǀapemāsa ūǃoa re. Sa ǁoreb tsî ǂhanuoǃnâsib tsîkha ǀû, ǃgâina dī, î ǁgâiǀāb ǃnâ hâna ǀkhomxa, ob ge sa ǃgâiǃgâba nî aiǃgû.”
28 Nēn hoan ge gao-aob Nebukadnesari ǀkha ge ī. 29 Disiǀgamǀa ǁkhâgu khaoǃgâ, Babilons gao-ommi ǂamǃnâb ra ǃgûma, 30 hîab ge ge mî: “Kō re mâtikōses Babilonsa kaisa. Ti ǀgaib di ǁkhāsiba xu ta ge ǁîsa, ti ǃgôasib tsî ǂkhaisiba ǃoa, gao-aosi danaǃāse ge ǂnubi.”
31 Noxopab ǃhoatoas tsîna hî tama hîa i ge dom-e ǀhomma xu ge ǁgôaxa: “Gao-ao Nebukadnesartse, nēb ge sa ǂama go ūhe mîǁguiba. Sa gaosis ge nēsi satsa xu go ūbēhe. 32 Sats ge khoena xu ǁgariǂuihe tsî xamarin ǀkha hâ tsî hû kurigu ǁaeba goman khami ǀgâna nî ǂû. Ots ge Hoan xa ǀGapi Elob ǃhūbaib gaosigu hoagu ǂama ǀgaiba ūhâ tsîb ǁîga ǂgaob ra khoe-i hoa-e ra māsa nî mûǂan.”
33 Nē ge ǁîb xa mîhe xūn ge ǁnā ǁaeb ǂûb ai Nebukadnesari ǀkha ge ī. ǁÎb ge khoena xu ǁgariǂuihe tsî goman khami ǀgâna gere ǂû. ǀAub ge ǁîba gere ǀâǀâ tsîn ge ǀûn âba ǃariǃkhās di ǃamgu khami ge gaxu tsî ǁgorogu âba ani-i digu khami.
Nebukadnesari ge Eloba ra koa
34 “Mîmâihe ge hâ i hû kurigu di ǁaeb ge ǃkharu, o ta ge tita Nebukadnesarta ǀhommi ǃoa ge kōkhâi, tsî ta ge ti ǁnâuǃāba ge hō-oa. Tita ge Hoan xa ǀGapi Eloba koa tsî ǁîb, ǀamos kōse ûi hâba kare tsî ǃgôasiba ge mā.
“ǁÎb ǂgaeǂguis ge a ǀamo,
gaosib âb ge ǀamos kōse ra hâ.
35 ǃHūbaib ai hân hoan ge xū tama hâ;
ǀhommi ǃnâ hâ ǀhomǃgāgu tsî ǃhūbaib ai hâ khoen
tsîn hoan ge ǁîb ǀgaib ǃnaka hâ.
Khoe-i xare-i ge ǁîb ǂâisa mâǃoa
tamas ka io tare-eb ra dīsa dî bi ǁoa.
36 “Ti ǁnâuǃāba ta ge hō-oa ǁaeb ǂûb ai ta ge ti ǃgôasib, ti ǂkhaisib tsî ti gaosib tsîna ge mā-oahe. Ti ǀapemā-aogu tsî ǂamkhoegu tsîgu ge ge ôa te, tsî ta ge ǁkhawa gao-aose mâihe tsî ǂguros xa ǃnāsa ǂkhaisiba ge ǃkhōǃoa.
37 “O ta ge nēsi tita Nebukadnesarta Elob, ǀhommi di gao-aoba koa, kare tsî ǃgôasiba ra mā. ǁÎb ra dī xūn hoan ge ǂhanu tsî a ǂhanu-ai, tsîb ge ǀgapiǂâixana a ǃgamǃgam ǁkhā.”
Oruroto orutjavari rwa Nebukadnesar
1 Ombara Nebukadnesar wa hinda ombuze koviwaṋa na komihoko avihe na komaraka aehe mouye a tja: “Ohange onene ku eṋe amuhe!” 2 Purateneye komaserekarerero wandje wovihimise novikumise Ndjambi wOkombandambanda mbye ndji tjitira.
3 “Ovihimise Ndjambi mbye tjita ku eṱe ovyo, tjiri, ovinene nai!
Ovihimise eye mbye tjita, tjiri, ovinamasa!
Ndjambi Ombara nga aruhe. Ouhona we mau karerere nga aruhe.
Eye ma honapara okuza komuhoko nga komuhoko.”
4 Nebukadnesar wa hungira komurungu a tja: “Ami mba hupa nawa mondjuwo yandje youhona ambi nohange nouṋingandu ounene. 5 Nungwari mba urumisiwa i oruroto rwandje nu mba tirisiwa i ovirimunikise ngunda amba rara. 6 Ami mba rakiza ovayandjandunge vouhona avehe mObabilon kutja ve etwe ku ami, ve sore okundjiraera omaheero woruroto ndwi. 7 Ozombuke nozondjai nozonganga novatjiwe vozonyose avehe otji va hitisiwa moyandje, nami arire tji mbe ve raere oruroto rwandje; nungwari owo kave sorere ko okundjimangururira rwo. 8 Tjazumba Daniel otja hita. Eye wina aa isanewa Beltsasar, nu wa rukirwa mena romukuru wandje. Ombepo yoomukuru ovazere i ri mu ye, ami otji mbe mu raera oviṋa, mbi mba rotere. Ami mba tja nai ku ye: 9 Beltsasar, munene wozombuke, ami me tjiwa kutja ombepo yoomukuru ovazere i ri move, nokutja ove mo tjiwa oviundikwa avihe. Oruroto rwandje orondwi. Ndji raera kutja maru hee tjike.
10 “Ngunda amba rara mba muna otjirimunikise tjomuti omure tjinene mbwa ri mokati kehi. 11 Owo we kura nau rire omunamasa nga tji wa vaza keyuru, nu aa u sora okumunikwa i omundu auhe mouye. 12 Omaso wawo ya ri omawa omamanise, nu wa twako ovihape mbya yenena okuriwa i ovandu avehe mouye. Ovipuka vyokuti tjandje mavi suva momuzire wawo, nozonḓera za tungu oviruwo mozondavi zawo, novinamuinyo avihe tjandje mavi ri ovihape vyawo.
13 “Ami ngunda ame ripura notjirimunikise hi mba muna omuengeri omuyapuke ngwa ri omutjevere epatje ama rauka keyuru. 14 Eye wa zuvarisa neraka enene a tja: ‘Kee omuti nu mu pumbure ozondavi zawo, poreye omaso wawo mu rimbe ovihape vyawo. Rambeye ovipuka kehi yawo nozonḓera mozondavi zawo. 15 Nungwari otjiunda tji eseye mehi atji nekwamo rotjitenda nongoporo ndje tji kondoroka. Tji eseye mbo mokuti mehozu.
“ ‘Nambano u eseye omueme u wire komurumendu ngwi, nu mu eseye a ture puna ovipuka nomiti mokuti. 16 Oure wozombura hambombari eye ke nokukara nomeripuriro womundu, nungwari ma kara nomeripura wotjipuka. 17 Indji oyo ondyero yovaengeri ovayapuke mbe ri ovatjevere nomapatje. Nambano, ve eseye ovandu ngamwa akuhe ve tjiwe kutja Ndjambi wOkombandambanda u nouvara kombanda yomauhona wovandu, nokutja eye u ye yandja ku auhe eye ngu ma toorora nangarire komundu omurisusuparise tjinene.’ ”
18 Ombara Nebukadnesar wa tja nai: “Indwi orwo oruroto ndu mba rotere. Nambano, Beltsasar, ndji raera kutja oruroto ndwi maru hee tjike. Kape nomuyandjandunge wouhona ngwa sora okundjiraera posi ya ove porwe, orondu ombepo yoomukuru ovazere i ri move.”
Daniel ma handjaura oruroto
19 Komuhingo mbwi Daniel, wina ngu isanewa Beltsasar, wa uruma na kumwa nga tjaa ha sora okuhungira embo. Ombara ya tja nai ku ye: “Beltsasar, o urumisiwa i oruroto ndwi nombuze yarwo.”
Beltsasar wa zira a tja: “Muhona ombara, ami me zeri kutja oruroto ndwi nomahandjauriro warwo ru pwire ovanavita na ove, nungwari aru ha pwire ove. 20 Omuti mbwi omure tjinene nai nga tji mau kavaza keyuru aa u yenene okumunika ku auhe mouye. 21 Nomaso wawo ya ri omawa omamanise, novihape vyawo vya yenena okuparura ouye auhe. Ovipuka vyokuti aavi suva kehi yawo, nozonḓera za tunga oviruwo vyazo mozondavi zawo.
22 “Muhona ombara, oove ngu u ri omuti mbwi omure nomunamasa. Ove wa hapa tjinene nai nga tji wa kavaza keyuru, nouvara woye wa tandavara mouye auhe. 23 Muhona ombara, ove ngunda iyo tarere, omuengeri wa rauka keyuru na tja: ‘Kee omuti u ze po, nungwari ihi otjiunda tji eseye mehi. Tji mangeye ekwamo rotjitenda nongoporo nu mu tji ese mo mokuti momahozu. U eseye omueme u wire kombanda yomurumendu ngwi, nu mu mu ese a ture puna ovipuka oure wozombura hambombari.’
24 “Oruroto ndwi maru hee nai, muhona ombara, noviṋa Ndjambi wOkombandambanda mbya hungira kutja mavi tjitwa kove, ovyo mbi: 25 Ove mo rambwa nu mo isiwa mo mokati kovandu nu mo katura puna ovipuka vyokuti. Oure wozombura hambombari mo ri ehozu tjimuna onduwombe, nu mo rara mouhaiya wokuti omueme ku mau ke ku ningenisa. Nu mo itavere kutja Ndjambi wOkombandambanda ongu honaparera omauhona aehe wovandu, nokutja ongu ye yandja ku auhe eye ngwa toorora. 26 Ovaengeri va rakiza kutja otjiunda tjomuti tji isiwe mehi. Ihi matji hee kutja ove mo rire ombara rukwao tji wa itavere kutja Ndjambi ongu honaparera ouye auhe. 27 Nambano, muhona ombara, puratena komaronga wandje. Isa okutjita ouvi, tjita imbi mbi ri ovisemba, nu u ṱotjari novasyona. Notji mo karerere omuṋingandu.”
28 Oviṋa avihe mbi vya tjitwa kombara Nebukadnesar. 29 Kombunda yomieze omurongo na vivari ombara ngunda amai ryanga kombanda yomututu wondjuwo yayo youhona mObabilon, 30 otji ya tja nai: “Tara, Babilon tjiri otjinene nai! Ami mbe tji tunga kutja tji rire otjihuro tjandje ohongora okuraisa ouvara nomasa wandje nongeṋangeṋeno youhona wandje.”
31 Omambo nga ngunda aye hiya pita motjinyo tje kwa za eraka meyuru nda tja nai: “Mbara Nebukadnesar, puratena ku inga ngu me hungire! Ouvara wouhona woye nambano mau isiwa po pove. 32 Mo rambwa nu mo isiwa mo mokati kovandu, mo kakara puna ovipuka vyokuti nu mo karya ehozu tjimuna onduwombe oure wozombura hambombari. Otji mo itavere kutja Ndjambi wOkombandambanda u nouvara kombanda yomauhona wovandu, nokutja eye ma sora okuyeyandja ku auhe eye ngwa toorora.”
33 Omambo nga ya rira ouatjiri tjimanga. Nebukadnesar wa rambwa na isiwa mo mokati kovandu na karya ehozu tjimuna onduwombe. Omueme wa ningenisa orutu rwe, nozondjise ze za hapa okurira ozonde otja omainya wonguvi, nozonyara ze za rira ozonde otja ozonyara zonḓera.
Nebukadnesar ma tanga Ndjambi
34 Ombara Nebukadnesar wa tja nai: “Ozombura hambombari tji za kapita ami mba tara keyuru, nozondunge zandje otji za kotoka. Ami mba tanga Ndjambi wOkombandambanda ne hivirike nondjozokiro ingwi umwe ngu karerera nga aruhe.”
“Eye ma honapara nga aruhe,
nouhona we mau karerere nga aruhe,
okuza komuhoko nga komuhoko.
35 Eye u tara kovandu kombanda
yehi otja mbe ri oviṋa uriri;
ovaengeri meyuru novandu kombanda yehi
ve ri kehi youvara we.
Kape na ngu ma pirukire ombango ye,
na ngu ma pura imbi eye mbi ma tjiti.
36 “Ozondunge zandje tji za kotoka, ondjozikiro yandje nouvara wandje nongeṋangeṋeno youhona wandje otji vya kotorwa ku ami wina. Ovaungure vandje vouhona novaingona vandje ve ndji yakura, nami mba yarurirwa ouvara wouhona wandje, na wina ondjozikiro onene tjinene komeho yarutenga.
37 “Nu nambano ami, Nebukadnesar, me tanga nu me yozike nu me yerisa Ombara yEyuru. Oviṋa avihe mbye tjita ovyo ovisemba noviwa, neye ma susuparisa imba mbu mave ritongamisa.”
