Ombara oserekaze ya Saba mai kavarura Salomo
(2Eku 9:1-12)1 Ombara oserekaze ya Seba tji ya zuva ondangu ya Salomo otji ya ya kOjerusalem okukemurora nomapuriro omazeu. 2 Oyo ya ya puna otjimbumba tjovemukarere, nozongamero nḓa kutirwa novyomoro omuwa nomawe omahuze, nongoldo onyingi tjinene. Nu tji ya hakaena nombara Salomo arire tji ye mu pura omapuriro aehe nguyai rizemburuka. 3 Nu Salomo wa zira omapuriro nga aehe; kapa ri otjiṋa otjizeu tjaa ha sora handjaura. 4 Ombara oserekaze ya Seba ya zuva ounongo wa Salomo nu ya muna ondjuwo youhona eye ndja tungire, 5 novikurya mbya ture potjiriro tje, novakarere monganda ye youhona, nozombanda zawo ozombwa, novemuhambunine vomavinu, nozombunguhiro ozoningiririsiwa nḓa punguhire mondjuwo ya Muhona. Ouwa woviṋa mbi avihe vye mu himisire. 6 Eye opa tjera nai kombara Salomo: “Otja tji mbe ku zuvire mehi randje nounongo woye, nangwari ouatjiri! 7 Nungwari ami hi kamburire nga tji mbe ya okurimunina omuini. Nu ami hi na pu mba zuvire nangarire orumbembera rwawo; ounongo noutumbe woye ouingi tjinene komurungu wa imba pu mba raerwa. 8 Ovarumendu ovakarere voye mbe kara aruhe puna ove nokuzuva ounongo woye, owo ovaṋingandu. 9 Muhona, Ndjambi woye, nga tangwe, ngwa ri nondjingonekero na ove okukutjita ombara ya Israel! Orondu orusuvero rwe ku Israel orukarerere; eye we ku tjita ombara kutja u tye ousemba nouatjiri.”
10 Nombara oserekaze ya Seba ya yandja ongoldo yondjinda ndja kapita ozokirograma 4,000 kombara, novyomoro omuwa ovingi, nomawe omahuze. Imbi ovyomoro omuwa mbya yandja kombara Salomo vya ri ovingi tjinene pu imbi Salomo mbya pewa moruveze ngamwa aruhe.
11 Ozondjuwozomomeva za Hiram nḓa kaetere ongoldo kOofir, wina za kaeterera omiti vyomiama nomawe omahuze omengi. 12 Nu Salomo wa ungurisa oviritiziro vyondjuwo ya Muhona novyondjuwo youhona pomiti vyomiama, na wina ovihumba novinangoma vyovaimbure. Ovyo vya ri omiti vyomiama omiwa tjinene, mbi hi na pu vya eterwe mOisrael, nu nga ndinondi mbya sana na vyo kavina pu vya munika rukwao.
13 Ombara Salomo wa yandja otjiṋa ngamwa atjihe ombara oserekaze ya Seba tji ya ningira puna imbi oviyandjewa avihe vyarwe, mbya yandja uriri ku yo. Tjazumba ombara oserekaze ya Seba novakarere vayo otji va yaruka kehi ra Seba.
Outumbe wombara Salomo
(2Eku 9:13-28)14 Ombura aihe ombara Salomo aa pewa ongoldo yondjinda yozokirograma mangara 23,000. 15 Puna ongoldo ndji eye wa kambura imbi mbya yandjewa i ovarandise otja otjisuta, noviweziwa komarandero, novisuta mbya yandjewa i ozombara zOvaaraba, nozongooneya zotukondwa twehi rOvaisrael.
16 Ombara Salomo wa ungurisa otuvao otunene omasere yevari nu ku aruhe peke kwa tuwa ongoldo yondjinda yozokirograma mangara hambombari. 17 Wina eye wa ungurisa otuvao otuṱiṱi omasere yetatu, nu ku aruhe peke kwa tuwa ongoldo yondjinda yozokirograma mangara mbari. Notuvao twi atuhe we tu twa mondjuwo yotjihwa tja Libanon.
18 Eye wina wa ungurisa otjihavero tjouhona otjinene tji tja tuwa omayo wozondjou nongoldo ombwa tjinene. 19 Otjihavero tjouhona hi tja ri nozondondo hamboumwe okuronda ku tjo, notjiserekarera tjongeyama kotjikoro atjihe tjondondo aihe peke, azehe kumwe ozongeyama omurongo na mbari. 20 Kongotwe yotjihavero tjouhona kwa ri otjiserekarera tjotjiuru tjondwezu yongombe, nu keṋe oviritiziro vyomaoko vyotjihavero hi kwa ri otjiserekarera tjongeyama komunda auhe. Kapa ri ouhona warwe mbwa ri notjihavero tjouhona tji tja sana ku ihi.
21 Ovinwino avihe vyombara Salomo vya ungurirwe pongoldo, noviungurise avihe vyondjuwo yotjihwa tja Libanon vya ri ovyongoldo ongohoke porwayo. Osilveri kaa i ungurisiwa, tjinga aa i ha varwa otja onanḓengu momayuva wa Salomo. 22 Ombara Salomo wa ri nozondjuwozomomeva nḓaa ze kayenda mokuvare pamwe na inḓa za Hiram. Otjikando tjimwe mozombura ndatu ozondjuwozomomeva otjaa ze kotoka, aze eterere ongoldo nosilveri, nomayo wozondjou, nozondjima nomatwangoma.
23 Ombara Salomo wa ri omutumbe nu wa ri onongo tjinene pozombara azehe. 24 Nouye auhe wa ri nonḓero okuya ku ye okupuratena kounongo we Ndjambi mbwe mu pere. 25 Auhe ngwe ya aa eterere otjiyandjewa, okutja oviṋa vyosilveri novyongoldo, nozombanda novirwise, novyomoro omuwa, noukambe nousinokambe. Nu otjaa pe tjitwa nai ombura aihe.
26 Ombara Salomo wa uta otjira tjovita tjomatemba 1 400, noukambe oukavirwa 12,000. Omatemba tjiva aaye ṱizirwa movihuro vyomatemba wovita, nu warwe ya ri kehi yondyero ye mOjerusalem. 27 Moruveze rwouhona we osilveri ya ri otjiṋa uriri mOjerusalem tjimuna omawe, notupapa twa takavarere tjinene tjimuna omikuyu morutjandja. 28 Noukambe we aa u kaetwa kOengipte na kOkwe. Ovarande ve ave keuranda kotjimariva tji tja zikamisiwa. 29 Etemba rimwe rovita mOengipte aa ri toora osilveri yondjinda yozokirograma omurongo, nokakambe kemwe aa ke toora osilveri yondjinda yokirograma imwe nohinga. Komuhingo mbwi ovarande va Salomo otjaave randisa oviṋa mbi kozombara zOvahetite nOzovasirie.
The Queen of Sheba Visits Solomon
(2 Chronicles 9.1-12)1 The Queen of Sheba heard how famous Solomon was, so she went to Jerusalem to test him with difficult questions. 2 She took along several of her officials, and she loaded her camels with gifts of spices, jewels, and gold. When she arrived, she and Solomon talked about everything she could think of. 3 He answered every question, no matter how difficult it was.
4-5 The Queen was amazed at Solomon's wisdom. She was breathless when she saw his palace, the food on his table, his officials, his servants in their uniforms, the people who served his food, and the sacrifices he offered at the Lord's temple. 6 She said:
Solomon, in my own country I had heard about your wisdom and all you've done. 7 But I didn't believe it until I saw it with my own eyes! And there's so much I didn't hear about. You are wiser and richer than I was told. 8 Your wives and officials are lucky to be here where they can listen to the wise things you say.
9 I praise the Lord your God. He is pleased with you and has made you king of Israel. The Lord has always loved Israel, so he has given them a king who will rule fairly and honestly.
10 The Queen of Sheba gave Solomon more than four tons of gold, many jewels, and more spices than anyone had ever brought into Israel.
11-13 In return, Solomon gave her the gifts he would have given any other ruler, but he also gave her everything else she wanted. Then she and her officials went back to their own country.
Solomon's Wealth
(2 Chronicles 9.13-28)King Hiram's ships brought gold, juniper wood, and jewels from the country of Ophir. Solomon used the wood to make steps for the temple and palace, and harps and other stringed instruments for the musicians. It was the best juniper wood anyone in Israel had ever seen.
14 Solomon received almost 23 tons of gold a year. 15 The merchants and traders, as well as the kings of Arabia and rulers from Israel, also gave him gold.
16 Solomon made 200 gold shields and used almost seven kilograms of gold for each one. 17 He also made 300 smaller gold shields, using almost two kilograms for each one, and he put the shields in his palace in Forest Hall.
18 His throne was made of ivory and covered with pure gold. 19-20 The back of the throne was rounded at the top, and it had armrests on each side. There was a statue of a lion on both sides of the throne, and there was a statue of a lion at both ends of each of the six steps leading up to the throne. No other throne in the world was like Solomon's.
21 Since silver was almost worthless in those days, everything was made of gold, even the cups and dishes used in Forest Hall.
22 Solomon had a lot of seagoing ships. Every three years he sent them out with Hiram's ships to bring back gold, silver, and ivory, as well as monkeys and peacocks.
23 He was the richest and wisest king in the world. 24 People from every nation wanted to hear the wisdom God had given him. 25 Year after year people came and brought gifts of silver and gold, as well as clothes, weapons, spices, horses, or mules.
26 Solomon had 1,400 chariots and 12,000 horses that he kept in Jerusalem and other towns.
27 While he was king, there was silver everywhere in Jerusalem, and cedar was as common as ordinary sycamore trees in the foothills.
28-29 Solomon's merchants bought his horses and chariots in the regions of Musri and Kue. They paid 600 pieces of silver for a chariot and 150 pieces of silver for a horse. They also sold horses and chariots to the Hittite and Syrian kings.