Omiano omikwao vya Salomo
1 Imbi wina ovyo omiano vya Salomo mbya tjangururwa i ovarumendu va Hiskija, ombara ya Juda.
2 Eṱe tu yozika Ndjambi mu imbi mbya undika; nu tu yozika ozombara mu imbi mbi ze handjaura.
3 Otja evaverwa punga ara tongama kombanda nehi punga ari ri ekoto, omitima vyozombara opunga avi ha tjiukwa.
4 Zuzura osilveri okuisa mo esuzu, nomuhambure wosilveri ma yenene okuungura po otjiṋa. 5 Isa po omunauvi komurungu wombara, otjihavero tjayo tjouhona matji zikama mousemba.
6 Tji wa kurama komurungu wombara, o rihivi, nu okurama poruveze rwovananḓengu. 7 Okokuwa tji mo isanewa okukahaama poruveze rwokombanda komurungu wokuraerwa kutja yandja oruveze ku warwe ngu ri omunanḓengu pove.
8 O hakahana okuyenda kotjombanguriro ohunga notjiṋa tji wa munu. Orondu mo tjiti vi korusenina omukweṋu tje ku ṱisa ohoṋi.
9 Ṱuna otjiposa tjoye tji u na tjo nomukweṋu, nungwari o horora oviundikwa vyarwe vyomukweṋu, 10 tjapo umwe ngwa zuu me ku yamburura na ha isa okuserekarera omainganeno woye omavi.
11 Otja otjihape otjingoldo punga atji ri mokayaha okasilveri ku ka harekwa, opunga ape ri embo, ndi mari hungirwa moruveze orusemba.
12 Otja punga ape ri ongoho ongoldo nourenga wongoho ongohoke, opunga apa sana nomuronge onongo kokutwi ku maku puratene.
13 Otja omeva omatarazu punga aye tarareka moupyu woruveze rwomakondero, opunga ape ri omuhindwa omuṱakame ku imba mbe mu hindi; eye u kovisa omuinyo womuhona we.
14 Omundu ngu kwizika otjiyandjewa tje hi na maa yandja, wa sana novikamba nombepo ndji ha rokisa ombura.
15 Okuporimana kwomuretima ku popa omunane; eraka etarazu ri teya omaṱupa.
16 Tji wa tapa ouitji wozonyutji, ryaa nga tji wa kowa; nungwari o ri komurungu wanao, tjapo mo kungu. 17 O kara pokuryangera koyomuraranganda woye aruhe, tjapo ma urwa na ove na utu okukunyengwa.
18 Ngu ma hungire omahongonona wovizeze komukwao u ri otja engaruvyo nongwinya notjiku otjitwe.
19 Okuriyameka komundu omuhaṱakama tji u ri mombamisiro, kwa sana nokuṱaṱuna neyo nda hokoka, poo nokukawondja nombaze otjiṱeṱu.
20 Ngu imburira omundu ngu ri moruhoze, wa sana nomundu ngu hukura ombanda ye ngunda aku nombepera poo wa sana nomundu ngu tirira omeva womongwa motjirwaro.
21 Omunavita na ove tje nondjara, mu pao ovikurya; nu tje nonyota, mu pao omeva. 22 Mokutjita nai ove mo mu ṱisa ohoṋi, nu Muhona me ku sutire otjiṋa hi.
23 Ombepo yokomuhuka tjiri punga ai rokisa ombura eraka roruyambo opunga ari eta omapindi.
24 Okokuwa okukara komututu wondjuwo komurungu wokukara mondjuwo onene puna omukazendu ngu posa.
25 Okuzuva ombuze ombwa okuza kehi rokokure kwa sana nokunwa omeva omatarazu tji wa ṱonyota.
26 Omundu omusemba ngu ivaiva komurungu womunauvi wa sana noruharwi rwotjitombo poo wa sana nondjombo ndja wora.
27 Kakokuwa okurya ouitji wozonyutji ouingi tjinene, nu kakokuwa okuripahera ondangero.
28 Omundu ngu ha sora okuritjaera komazenge we omuini, wa sana notjihuro tjorumbo ndwa haṋika.
More of Solomon's Wise Sayings
1 Here are some more
of Solomon's proverbs.
They were copied by the officials
of King Hezekiah of Judah.
2 God is praised
for being mysterious;
rulers are praised
for explaining mysteries.
3 Who can fully understand
the thoughts of a ruler?
They reach beyond the sky
and go deep in the earth.
4 Silver must be purified
before it can be used
to make something of value.
5 Evil people must be removed
before anyone can rule
with justice.
6 Don't try to seem important
in the court of a ruler.
7 It's better for the ruler
to give you a high position
than for you to be embarrassed
in front of royal officials.
Be sure you are right
8 before you sue someone,
or you might lose your case
and be embarrassed.
9 When you and someone else
can't get along,
don't gossip about it.
10 Others will find out,
and your reputation
will then be ruined.
11 The right word
at the right time
is like precious gold
set in silver.
12 Listening to good advice
is worth much more
than jewelry made of gold.
13 A messenger you can trust
is just as refreshing
as cool water in summer.
14 Broken promises
are worse than rain clouds
that don't bring rain.
15 Patience and gentle talk
can convince a ruler
and overcome any problem.
16 Eating too much honey
can make you sick.
17 Don't visit friends too often,
or they will get tired of it
and start hating you.
18 Telling lies about friends
is like attacking them
with clubs and swords
and sharp arrows.
19 A friend you can't trust
in times of trouble
is like having a toothache
or a sore foot.
20 Singing to someone
in deep sorrow
is like pouring vinegar
in an open cut.
21 If your enemies are hungry,
give them something to eat.
And if they are thirsty,
give them something
to drink.
22 This will be the same
as piling burning coals
on their heads.
And the Lord
will reward you.
23 As surely as rain blows in
from the north,
anger is caused
by cruel words.
24 It's better to stay outside
on the roof of your house
than to live inside
with a nagging wife.
25 Good news from far away
refreshes like cold water
when you are thirsty.
26 When a good person gives in
to the wicked,
it's like dumping garbage
in a stream of clear water.
27 Don't eat too much honey
or always want praise.
28 Losing self-control
leaves you as helpless
as a city without a wall.