Nebukadnesari di ǀgamǁî ǁhapos
1 Gao-aob Nebukadnesari ge ǃhūbaib di ǁaedi, ǃhaodi tsî gowagu di khoen hoana sao ra ǂhôasa ge sîba:
“Ab sadu ǃgâiǃgâba ǀarosen re. 2 ǃGâiaǂgaob ǀkha ta ge Hoan xa ǀGapi Elob ge ǁgau te saodi tsî buruxa dīn xa ra ǂhôa du ǂgao.
3 “Mâtikōse di saodi âba a kai,
mâtikōse gu buruxadīgu âba a ǀgaisa.
Elob ge ǀamose a gao-ao,
ǁîb di gaosib ge ǀamos kōse ra hâ.
4 “Tita Nebukadnesar ta ge sâsa tsî ǃgâiǃgâxase ti gao-ommi ǃnâ ge ǁan hâ i. 5 Xawe ta ge ǃao kai te ge ǁhaposa ge ūhâ i tsî ǃhuriǃhurisa aide ǂoms ǃnâ ge mû. 6 O ta ge gao-aosi ǀapemā-aogu Babilons digu hoagu tita ǃoa nî hā-ūhesa ge mîmā, î gu ti ǁhaposa ǁguiǃāba te. 7 O gu ge hoaraga ǃgaidī-aogu, aimûǀgaru-aogu, ǀgamirokō-aogu tsîga ge hā tsî ta ge ǁîga ti ǁhaposa ge mîba, xaweb ge ǀguib tsîna ǁîsa ge ǁguiǃāba te ǁoa i. 8 ǁNās khaoǃgâb ge Daniela ge ǂgâxa. (ǁÎb ge ǁkhāti Belsasar ti ge ǀonǂgaihe, ti elob di ǀons ǃoa.) ǃAnu elogu di gagas ge ǁîb ǃnâ hâ tsî ta ge ǁîba ǁhaposa ge mîba. 9 Nēti ta ge ǁîba ge mîba: Beltsasar aimûǀgaru-aogu di danatse, ǃanu elogu di gagas sats ǃnâ hâ tsîts ǂganǃgâsigu hoaga a ǂan ǃkhaisa ta ge a ǂan. Nēs ge ti ǁhaposa, ǂâibasens âsa mîba te re.
10 “ǁOm ta ǁgoe hîa ta ge ai-i ǃnâ, ǃhūbaib ǁaegub ǃnâ mâ haisa ge mû, ǁîs ge kaise ge ǀgapi i. 11 ǁÎs ge ǃaruǀîǀgui kai tsî ge ǀgai, ǂaob âs ge ǃâudi ai tsâǀkhās kōse, tsîn ge hoaraga ǃhūbaib di khoena ǁîsa ge mû ǁkhā i. 12 ǁÎs di ǂgaen ge ge îsa i tsî ǂûn âs ge ge ǂgui i tsî ǃhūbaib di khoen hoan ǃaroma ge ǂâu hâ i. ǃAub di ǀgurun tsî xamarin ge ǁîs ǃnaka ge somma tsî ǀhomanin ge ǁîs di ǁnâugu ǃnâ ani-omde ge kuru. Hoa khoen tsî ûitsama xūn ge ǁîsa xu gere ǂû.
13 “Noxopa ta ǁomǁgoe hîa ta ge ai-i ǃnâ ǃanu ǀhomǃgāba ǀhomma xu ra ǁgôaxase ge mû. 14 ǁÎb ge ǃgarise ge mî: ‘Haisa ǁhāǁnâ, î ǁnâugu âsa ǃgaoǁnâ; ǂgaen âsa xuruǁnâ, î ǂûn âsa tsoroxū. An ǀgurun tsî xamarin ǁîs ǃnaka hân tsî ǀhomanin ǁnâugu âs ǃnâ hân tsîna ǁhâ. 15 Xawe hais di ǃgaosa ǃhūb ǃnâ ǀgân ǀkha ǁnāxūmâi, î ǁîsa ǀuri tsî brons ǃgae-ūda-i ǀkha ǃgae.
“ ‘Ab ǀauba nē khoeb ai ǁnā, îb xamarin ǀkha ǀgâna ǂû. 16 Ab ǁnâuǃāb âba hû kurigu ǁaeba tā khoe-i dib khami ī, îb xamari-i dib khami ī. 17 Nē mîǁguib di ǂanǂans ge sîsabegu, ǃanu ǀhomǃgāgu xa ge ǂanǂanhe, în hoa khoena ǂan, Hoan xa ǀGapi Elob ǃhūbaib di gaosigu hoagu ǂama ǀgaiba ūhâ tsîb ǁîga ǂgaob ra khoe-i hoa-e ra māsa, hoan xa ǃgôaǁnâsa-i tsîna.’
18 “Nēs ge tita, Nebukadnesarta ge ūhâ i ǁhaposa. Beltsasartse, ǁîsa nēsi ǁnâi ǁguiǃāba te re. Ti gao-aosi ǀapemā-aogu di ǀguib tsîn ge ǁnāsa a dī ǁoa, xawe sats ge a dī ǁkhā, ǃanu elogu di gagab sats ǃnâ hâ xui-ao.”
Danieli ge ǁhaposa ra ǁguiǃā
19 Nēs aib ge Danieli, Belsasar tis tsîna gere ǀonǂgaiheba burugâ hâse ge mâ. Ob ge gao-aoba ǁîb ǃoa ge mî: “A ra ǁhapos tsî ǁîs di ǂâibasens tsîra tā ǃao kai tsi re.”
Ob ge Beltsasara ge ǃeream: “ǃGôahesatse, is ga nē ǁhapos tsî ǁîs di ǁguiǃās tsîra sa khākhoen ai hâ hâ, sats ais ose. 20 ǁNā hais, kai tsî ǀgaisas, ǀams âs ǃâude ra tsâǀkhās hîats go mûs, hoaraga ǃhūbaib di khoen xa mûhe ǁkhās, 21 ǂgaen âsa îsa tsî ǂûn âsa ǃhūbaib hoabas ǂûmā ǁkhās kōse ǂguis, ǀgurun tsî xamarin ǁîs ǃnaka somma tsî ǀhomanina ǁîs ǁnâugu ǃnâ ǁîn omde dī hâs, 22 ǁnāts ge satsa ǃgôahesa gao-aotse. Sats ge kai tsî ge ǀgai, sa kaisib ge ǃâudi kōse ra sī tsî sa ǀgaib ge hoaraga ǃhūbaib ǃnâ ra khoraǂuisen. 23 ǃGôahesa gao-aotse, sats ge ǀhomǃgāba go mû, ǀhomma xu ǁgôaxa tsî ra mîba: ‘Haisa ǁhāǁnâ, î hîkākā, xawe ǃgaosa ǃhūb ǃnâ ǀgân ǀkha ǁnāxūmâi, î ǁîsa ǀuri tsî brons ǃgae-ūda-i ǀkha ǃgae. Ab ǀauba nē khoeb ai ǁnā, îb hû kurigu ǁaeba xamarin ǀkha hâ.’
24 “Nēs ge ǁîs di ǁguiǃāsa gao-aotse, tsî nēs ge Hoan xa ǀGapi Elob di mîǁguis sats ǀkha nî īsa. 25 Sats ge khoena xū nî ǃhaebēhe tsî xamarin ǀkha nî hâ. Hû kurigu ǁaebats ge goman khami ǀgâna nî ǂû tsî tsuxuba ǀaub xa nî ǀâǀâhe. Ots ge Hoan xa ǀGapi Elob, ǃhūbaib di gaosigu hoagu ǂama ǀgaiba ūhâ tsîb ǁîga ǂgaob ra khoe-i hoa-e ra māsa nî mûǂan. 26 Hais di ǃgaos ǃhūb ǃnâ nî ǁnāxūmâihe ǃkhais di mîmās ge ra ǂâibasen ǁkhawats nî gao-ao kaisa, Elob a gaoǂamao ǃkhaisats ga ǂanǃgâo. 27 ǁNā-amaga ǃgôahesatse, ti ǀapemāsa ūǃoa re. Sa ǁoreb tsî ǂhanuoǃnâsib tsîkha ǀû, ǃgâina dī, î ǁgâiǀāb ǃnâ hâna ǀkhomxa, ob ge sa ǃgâiǃgâba nî aiǃgû.”
28 Nēn hoan ge gao-aob Nebukadnesari ǀkha ge ī. 29 Disiǀgamǀa ǁkhâgu khaoǃgâ, Babilons gao-ommi ǂamǃnâb ra ǃgûma, 30 hîab ge ge mî: “Kō re mâtikōses Babilonsa kaisa. Ti ǀgaib di ǁkhāsiba xu ta ge ǁîsa, ti ǃgôasib tsî ǂkhaisiba ǃoa, gao-aosi danaǃāse ge ǂnubi.”
31 Noxopab ǃhoatoas tsîna hî tama hîa i ge dom-e ǀhomma xu ge ǁgôaxa: “Gao-ao Nebukadnesartse, nēb ge sa ǂama go ūhe mîǁguiba. Sa gaosis ge nēsi satsa xu go ūbēhe. 32 Sats ge khoena xu ǁgariǂuihe tsî xamarin ǀkha hâ tsî hû kurigu ǁaeba goman khami ǀgâna nî ǂû. Ots ge Hoan xa ǀGapi Elob ǃhūbaib gaosigu hoagu ǂama ǀgaiba ūhâ tsîb ǁîga ǂgaob ra khoe-i hoa-e ra māsa nî mûǂan.”
33 Nē ge ǁîb xa mîhe xūn ge ǁnā ǁaeb ǂûb ai Nebukadnesari ǀkha ge ī. ǁÎb ge khoena xu ǁgariǂuihe tsî goman khami ǀgâna gere ǂû. ǀAub ge ǁîba gere ǀâǀâ tsîn ge ǀûn âba ǃariǃkhās di ǃamgu khami ge gaxu tsî ǁgorogu âba ani-i digu khami.
Nebukadnesari ge Eloba ra koa
34 “Mîmâihe ge hâ i hû kurigu di ǁaeb ge ǃkharu, o ta ge tita Nebukadnesarta ǀhommi ǃoa ge kōkhâi, tsî ta ge ti ǁnâuǃāba ge hō-oa. Tita ge Hoan xa ǀGapi Eloba koa tsî ǁîb, ǀamos kōse ûi hâba kare tsî ǃgôasiba ge mā.
“ǁÎb ǂgaeǂguis ge a ǀamo,
gaosib âb ge ǀamos kōse ra hâ.
35 ǃHūbaib ai hân hoan ge xū tama hâ;
ǀhommi ǃnâ hâ ǀhomǃgāgu tsî ǃhūbaib ai hâ khoen
tsîn hoan ge ǁîb ǀgaib ǃnaka hâ.
Khoe-i xare-i ge ǁîb ǂâisa mâǃoa
tamas ka io tare-eb ra dīsa dî bi ǁoa.
36 “Ti ǁnâuǃāba ta ge hō-oa ǁaeb ǂûb ai ta ge ti ǃgôasib, ti ǂkhaisib tsî ti gaosib tsîna ge mā-oahe. Ti ǀapemā-aogu tsî ǂamkhoegu tsîgu ge ge ôa te, tsî ta ge ǁkhawa gao-aose mâihe tsî ǂguros xa ǃnāsa ǂkhaisiba ge ǃkhōǃoa.
37 “O ta ge nēsi tita Nebukadnesarta Elob, ǀhommi di gao-aoba koa, kare tsî ǃgôasiba ra mā. ǁÎb ra dī xūn hoan ge ǂhanu tsî a ǂhanu-ai, tsîb ge ǀgapiǂâixana a ǃgamǃgam ǁkhā.”
Ondjodhi ontiyali yaNebukadnezzar
1 Omukwaniilwa Nebukadnezzar okwa tumu elaka kaantu yomiigwana ayihe, momaludhi nomomalaka agehe muuyuni tali ti: “Otandi mu kundu! 2 Pulakeneni ehokololo lyandje lyiilongakumithi niilongandhindhiliko mbyoka Kalunga gwokombandambanda e yi ulukile ndje.
3 “Iilongankumwe iinene ngiini
Kalunga e yi tu ulukile!
Iilongandhindhiliko oyoonkondo ngiini
mbyoka e yi longo!
Kalunga ota kala omukwaniilwa sigo aluhe;
oye ta ka lela aluheluhe.
4 “Onda li ndi li nawa muuwa wandje, te nyanyukilwa elago enene. 5 Ihe onda yaguma ondjodhi ontilithi nonda mono omamoniko guugelele, manga nda li nda kotha. 6 Onda gandja elombwelo, aanongo ayehe yomuBabilon ye etwe kungame, opo ya fatululile ndje ondjodhi yandje. 7 Nena aayanekeli ayehe, oonganga, oompulile naakonekinyothi oye ya mo, nonde ya hokololele ondjodhi yandje, ihe inaa vula oku yi fatululila ndje. 8 Nena Daniel okwe ya mo. (Ohi ithanwa Beltshazzar, a lukilwa kalunga kandje.) Ombepo yookalunga aayapuki oyi li muye, onkee nde mu hokololele shoka nda yaguma. Onda ti kuye: 9 Beltshazzar, omukuluntu gwaayanekeli, onda tseya kutya ombepo yookalunga aayapuki oyi li mungoye nou shi iiholekwa ayihe. Ondjodhi yandje oyo ndjika. Lombwela ndje shoka tayi ti.
10 “Manga nda li nda kotha, onda mono emoniko lyomuti omuleeleka gu li pokati kuuyuni. 11 Ogwa koko omunene, sigo gwa adha mewangandjo nogwa monika kaantu ayehe ya kala muuyuni. 12 Omafo gagwo ogo opala nogwa kakata iiyimati — ya gwanena okuliwa kuuyuni auhe. Iiyamakuti ohayi gondjo momuzile gwagwo, oondhila otadhi tungile iihandhila yadho miitayi yagwo, niinamwenyo ayihe otayi li iiyimati yagwo.
13 “Manga nda li tandi dhiladhila emoniko ndyoka, onda mono omuyengeli ta kuluka megulu a pya ondjungu. 14 Okwa popi newi lyomokule a ti: ‘Kii po omuti, pomponeni iitayi yagwo, kweyii ko omafo gagwo, halakanitheni iiyimati yagwo. Tidhii mo iiyamakuti mugwo noondhila kiitayi yagwo. 15 Ihe oshithindi shi thigii mo mevi sha mangwa nomalyenge giiyela iiluudhe niikushu. Nashi kale melundu mokati komwiidhi.
“ ‘Ngashingeyi etheni, omume yi gwile komulumentu nguka, mu kalekeni mokati kiiyamakuti nokiimeno mokuti. 16 Omimvo heyali ota kala kee na we uuntu meni lye, ihe uuthitukuti. 17 Ndika olyo etokolo lyaayengeli mbeyaka ya pya ondjungu. Tseyithila ano aantu ayehe shaa mpoka kutya Kalunga gwokombandambanda oku na oonkondo okupangela uukwaniilwa auhe wopantu kombanda yevi note u pe ngoka ye mwene e mu hogolola — nando na kale omufupi gwomaantu.’ ”
18 Omukwaniilwa Nebukadnezzar okwa ti: “Ondjodhi oyo ndjika nda yaguma. Ngashingeyi, Beltshazzar, lombwela ndje shoka tayi ti. Kape na gumwe gwomaanongo moshilongo shandje ta vulu okulombwela ndje, ihe ngoye oto vulu, oshoka ombepo yookalunga aayapuki oyi li mungoye.”
Daniel ta fatulula ondjodhi
19 Daniel, ngu haku tiwa Beltshazzar, okwa li a kankwa noina vula okutya sha. Omukwaniilwa okwa ti kuye: “Beltshazzar, ondjodhi nelaka lyayo inayi ku kunka.”
Beltshazzar okwa yamukula: “Nkeyama, ando ondjodhi nefatululo lyayo li kale li na sha naatondi yoye nohangoye mwene! 20 Omuti ngoka omule gwa adha ewangandjo, ogwa vulu okumonika kushaa ngoka muuyuni. 21 Omafo gagwo oga li go opala, nogu na iiyimati ya gwana okupalutha uuyuni auhe. Iiyamakuti oya gondjo momuzile gwagwo, noondhila odha tungile iihandhila yadho miitayi yagwo.
22 “Nkeyama, ongoye omuti ngoka omule nomunankondo. Owa koko unene, sigo wa tsu mewangandjo, noonkondo dhoye odha taandele nuuyuni auhe. 23 Nkeyama, manga wa li we shi tongolola, omuyengeli okwa kuluka a zi megulu nokwa ti: ‘Kii po omuti nguka noku gu hanagula po, ihe oshithindi shagwo shi thigileni mevi. Shi mangeni nomalyenge giiyela iiluudhe niikushu, nomu shi thigile melundu lyomwiidhi, gwithileni omume kombanda yomulumentu nguka, ne mu mu kalithe mumwe niiyamakuti omimvo heyali.’
24 “Nkeyama, efatululo lyondjodhi yoye netokolo lyaKalunga gwokombandambanda mushoka tashi ke ku adha, olyo ndika: 25 Oto ka tidhwa mo mokati kaantu e to ka kala mokati kiiyamakuti. Omimvo heyali oto ka lya omwiidhi wa fa ondumetana, e to lala polweela, mpoka to gwilwa komume. Nena oto ka zimina kutya Kalunga gwokombandambanda oha pangele iilongo ayihe yaantu nota vulu oku yi pa shaa ngoka ye mwene e mu hogolola. 26 Aayengeli oya lombwele, oshithindi shi kale mevi. Shika otashi ti kutya ngoye oto ka kala omukwaniilwa ishewe, shaa wa tseya kutya Kalunga ota lele uuyuni auhe. 27 Nkeyama, taamba ano omayele gandje. Etha okuyona, longa shoka shu uka, sila ohenda oohepele. Nena oto kala u na elago.”
28 Ayihe mbika oya ka ningilwa omukwaniilwa Nebukadnezzar. 29 Konima yoomwedhi omulongo nambali manga a li ta lyanga pombanda yongulumbala ye muBabilon, 30 okwa ti: “Taleni, Babilon nkene oshinene! Ngame ongame nde shi tungu, shi ninge oshilandopangelo shandje, shi holole oonkondo noonkondopangelo dhandje, eadhimo lyandje nuunenepangelo wandje.”
31 Manga tuu inaa mana okupopya, lyo ewi otali popi megulu tali ti: “Mukwaniilwa Nebukadnezzar, pulakena shoka tandi ti. Uukwaniilwa woye owe u kuthwa ngashingeyi. 32 Oto ka tidhwa mo mokati kaantu e to ka kala mokati kiiyamakuti e to li omwiidhi wa fa ondumetana omimvo heyali. Nena oto ki ilonga okutseya kutya Kalunga gwokombandambanda oha pangele iilongo yaantu nota vulu oku yi pa shaa ngoka ye mwene e mu hogolola.”
33 Oohapu ndhika odha ka tsa mbalambala. Nebukadnezzar okwa tidhwa mo mokati kaantu e ta napa omwiidhi a fa ondumetana. Omume oya gwile kolutu lwe, nomafufu ge oga koko omale ga fa omalwenya gontsa, noonyala dhe dha homonoka mo dha fa oonyala dhoondhila.
Nebukadnezzar ta tanga Kalunga
34 Omimvo heyali sho dha piti po, omukwaniilwa okwa ti: “Onda ligamene kegulu, noondunge dhandje odha galukile ndje. Onda hambelele Kalunga gwokombandambanda e te simaneke nokutumbaleka ngoka ta kala e na omwenyo aluhe sigo aluhe.
“Ye ota ka lela aluhe sigo aluhe,
nuukwaniilwa we otau ka kala ko sigo aluhe.
35 Oye ta tala aakali kombanda yevi aanima yowala;
aayengeli megulu naantu kombanda yevi,
oye li mepangelo lye.
Kape na ngoka ta vulu okukondjitha ehalo lye
nenge okupula shoka ta ningi.
36 “Oondunge dhandje sho dha galukile ndje, esimano lyandje, uunenepangelo lyandje neadhimo lyuukwaniilwa wandje oya galulilwa ndje wo. Aambala yandje nomalenga gandje oga kundu ndje nombili, nonda shunithilwa oonkondo dhuukwaniilwa nesimano enene li vule lyonale.
37 “Nongashingeyi, ngame Nebukadnezzar, ote tanga, te hambelele note simaneke Omukwaniilwa gwomegulu. Shaa shoka ta longo, otashi kala sho opala noshu uka, nota shonopeke shaa ngoka ti inenepeke.”
