Abimelek
1 Abimelek yaGideon okwa yi kuShekem, nkoka kwa kala ezimo lyayina, 2 e te ya lombwele: “Oshike shi mu vulile oshikwawo? Okupangelwa kaalumentu omilongo heyali, ayehe aana yaGideon, nenge okomulumentu gumwe? Dhimbulukweni kutya Abimelek oye omukweni gwomekoto.” 3 Aakwawo yayina oye shi lombwele aalumentu Aashekem, mboka ya tokola okulandula Abimelek, oshoka omukwawo. 4 Oye mu pe iimaliwa iisiliveli omilongo heyali ya zi motempeli yaBaal-Berit, Abimelek nokwa thitha nayo aantu yaamakaha naakolokoshi. 5 Okwa yi koohe kuOfra, nokemanya limwe okwa dhipagele ko aamwahe omilongo heyali, aana yaGideon. Ihe Jotam, onkelo yaGideon, okwa holama ye ina dhipagwa. 6 Nena aalumentu ayehe yaShekem noyaBetmillo oya yi komwandi gwiidhila kuShekem, nkoka ya ningi Abimelek omukwaniilwa.
7 Jotam sho e shi uvu, okwa londo kondungu yondundu Garizim nokwe ya igidha a ti: “Pulakenii ndje, ne aalumentu yaShekem, opo Kalunga e mu pulakene! 8 Konalenale omiti odha li dha gongala, dhi ihogololele omukwaniilwa. Odha lombwele omuholivi: ‘Ninga omukwaniilwa gwetu.’ 9 Omuholivi ogwa yamukula: ‘Ndi ethe ooholivi dhandje hadhi zi omagadhi haga simanekitha ndje kaantu nokiikalunga, opo ndi mu pangele? Aawe.’ 10 Nena omiti odha lombwele omukwiyu: ‘Ila, u ninge omukwaniilwa gwetu.’ 11 Ihe omukwiyu ogwa yamukula: ‘Ndi ethe oonkwiyu dhandje oontoye, ngaye ndi mu pangele? Aawe.’ 12 Opo ihe omiti odha lombwele omuviinu: ‘Ila, u ninge omukwaniilwa gwetu.’ 13 Ihe omuviinu ogwa yamukula: ‘Ndi ethe omaviinu gandje haga nyanyudha aantu niikalunga, ngaye ndi mu pangele? Aawe.’ 14 Osho ngaaka omiti adhihe odha lombwele eno: ‘Ila, u ninge omukwaniilwa gwetu.’ 15 Eno olya yamukula: ‘Ngele omwa hala shili, ndi ninge omukwaniilwa gweni, nena ileni, mu gondje momuzile gwandje. Ngele itamu shi ningi, nena omulilo nagu ndwafuke miitayi yandje yomakwega notagu fike po omisedeli dhaLibanon.’ ”
16 Jotam okwa tsikile ko a ti: “Omwa kala tuu moshili nomuuyuuki, sho mwa ningi Abimelek omukwaniilwa gweni? Omwa simaneke tuu Gideon nokuninga nawa egumbo lye, ngaashi e shi ilongela? 17 Dhimbulukweni kutya tate okwa li e mu kondjele. Okwa hupula omwenyo gwe, opo e mu hupithe kAamidiana. 18 Ihe nena ndjika otamu kondjitha ezimo lyatate. Omwa dhipagele oyana aalumentu omilongo heyali kemanya limwe. Omukweni Abimelek, omuna gwohonda, omwe mu ningi omukwaniilwa gwaShekem. 19 Ngashingeyi ano shono mwe shi ningile Gideon negumbo lye, ngele oshu uka noshoshili, kaleni mu na ombili naAbimelek, naye na kale nombili nane. 20 Ihe ngele hasho, nena omulilo nagu ndwafuke muAbimelek, gu tyotyomeke aalumentu yaShekem naBetmillo. Omulilo nagu ndwafuke nomaalumentu yaShekem naBetmillo, gu lungunithe Abimelek.” 21 Ano Jotam sho a li a tila omumwahe Abimelek, okwa fadhuka po nokwa yi, a ka kale muBeer.
22 Abimelek okwa pangele Israel omimvo ndatu. 23 Nena Kalunga okwa tula etondathano pokati kaAbimelek naalumentu yaShekem noya tukulilathana iipotha. 24 Shika osha ningilwa okugeelela uutoni waAbimelek naalumentu yaShekem, mboka ya li ye mu kingika okudhipaga aana yaGideon omilongo heyali. 25 Aalumentu yaShekem oya tula aalangeli koondungu dhoondundu, noya yugu ayehe mboka taa piti po. Abimelek okwe shi hokololelwa.
26 Nena Gaal yaEbed okwe ya kuShekem naamwayina, naalumentu yaShekem oye mu inekele. 27 Oya yi ayehe komayana gawo gomiviinu e taa toonona omandjembele e taa ga kolo omaviinu e taa hanga oshituthi. Oya yi motempeli yoshikalunga shawo, moka ya li e taa nu noya nyana Abimelek. 28 Gaal okwa ti: “Tse aantu twa tya ngiini ano muShekem? Omolwashike tatu longele Abimelek? Oye olye nokwa zi peni? Omuna gwaGideon! Sebul oye elenga lye, ihe oshike tatu mu longele? Vulikeni kunyokokulu Hamor, omutoti gwezimo. 29 Ando ndi kale te wilike oshigwana shika, ando otandi shi kanyutulula kuAbimelek! Onda hala ndi tye kuye: ‘Ikolelela! Koleka omatanga goye e to ya okukondja!’ ”
30 Sebul, omuleli gwoshilando, okwa geye, sho a kundana omulombo gwaGaal. 31 Okwa tumu aatumwa kuAbimelek puAruma, ya tye: “Gaal yaEbed naamwayina oye ya kuShekem noitaa ke ku pitika nando, u kale moshilando. 32 Onkee ano ngoye naantu yoye zii ko uusiku, mu ye koshilangela kelundu. 33 Ngula penduka pepito lyetango, u ponokele oshilando ohaluka. Gaal sho te ya naantu ye oku ku kondjitha, ya gopagula, ngaashi tashi vulika.”
34 Osho Abimelek naantu ye oya yi uusiku e taa holama pondje yaShekem momatanga gane. 35 Abimelek naantu ye sho ya mono Gaal ta zi mo e ta thikama posheelo shoshilando, oya hololoka mo miilangela yawo. 36 Gaal okwe ya e ta ti kuSebul: “Heyi! Tala! Aalumentu oombeya taa ya taa zi koondundu.” Sebul okwa yamukula: “Kaye shi aantu, ndhoka omizizimba monyonga yondundu.”
37 Gaal okwa ti ishewe: “Tala nduno! Aalumentu oombeya taa kuluka taa ende kombanda yondundu, nongundu yimwe oya lambalala ondjila ya za komwandi gwiidhila.”
38 Nena Sebul okwa ti kuye: “Okana koye hoka wa lenga ho, oke li peni? Ndishi owa ti, oshike tatu longele omulumentu nguno Abimelek? Mbaka oyo aalumentu mboka wa popi nondhino. Ya matukila nduno, oyo mbo!” 39 Gaal okwa wilike aalumentu yaShekem e ta kondjitha Abimelek. 40 Gaal okwa fadhuka po, naAbimelek okwe mu landula. Oyendji oya li ye ehamekwa, unene posheelo shoshilando. 41 Abimelek okwa kala muAruma, naSebul okwa tidha Gaal naamwayina muShekem, opo yaa kale mo we.
42 Esiku lyanofu Abimelek okwa dhimbulula kutya Aasikem oya dhiladhila okuya ondapo momalundu. 43 Onkee a kutha aantu ye e te ya topola momatanga gatatu, ya ka langele momalundu. Sho a mono aantu ya thigi po oshilando, okwa hololoka ko, opo e ya dhipage. 44 Abimelek nongundu ye manga taa matuka yu uka komweelo gwoshilando, ye gu tonatele, omatanga omakwawo gaali oga ponokele aantu momalundu e taye ya dhipaga ayehe. 45 Olugodhi olwa tsikile esiku alihe. Abimelek okwa kwata oshilando, a dhipaga aantu yasho e te shi hanagula po noku shi gunda uuzigo.
46 Ano aawiliki ayehe mepopilongulu lyaShekem sho ye shi uvu, oya ka holama mohote yomotempeli yaBaal-Berit. 47 Abimelek okwa lombwelwa kutya oya gongala nkoka, 48 onkee okwa yi a londo kondundu Salmon naalumentu ye. Oko a kutha ekuya e ta tete oshitayi shomuti e te shi leke kepepe lye.
49 Osho ngaaka omulumentu kehe a tete oshitayi shomuti, noya landula Abimelek noya ndumbike iiti pohote. Oye yi tomeke, manga aantu ye li meni; aantu ayehe yomohote noya lokotele mo komulilo. Mbaka oya li aalumentu naakiintu ye thike peyuvi.
50 Nena Abimelek okwa yi kuTebes e ta kondeke oshilando e te shi kwata po. 51 Oshilando osha li shi na epopilongulu lya kola. Aantu ayehe, aalumentu naakiintu, naawiliki wo, oya ka holama ya matukile mo. Oyi ipatele mo e taa yi pombanda. 52 Abimelek sho e ya, a matukile epopilongulu, okwa yi komweelo, opo e li tomeke. 53 Ihe omukulukadhi gumwe oku umbu oshikweyithilomanya e tashi mokola nokunyanyula omutse gwe. 54 Abimelek okwi igidha nziya omumati omuhumbati gwomatati ge e te mu lombwele: “Pweya mo egongamwele lyoye, u dhipage ndje. Inandi hala taku tiwa kutya omukulukadhi a dhipaga ndje.” Omumati okwe mu tsu e ta si. 55 Aaisraeli sho ya mono Abimelek a si, oya shuna kaandjawo.
56 Osho Kalunga okwa galulile Abimelek shoka a ningile egumbo lyahe mokudhipaga aamwahe omilongo heyali. 57 Kalunga a talitha wo aalumentu yaShekem uudhigu moluugoyoki wawo, ngaashi Jotam yaGideon a ti, sho e ya tula omutima.
Abimelek
1 Nu Abimelek, omuzandu wa Jerubbaal, wa ya kOsikem komuhoko waina. Neye wa hungira kuna wo a tja: 2 “Arikaneye, kapureye otjiṋa hi ongahukiro kovature avehe va Sikem: ‘Tji tji ri otjiwa ku eṋe otjikeṋa, okongwi okuhonaparerwa i ovarumendu omirongo hambombari, avehe ovazandu va Jerubbaal, poo okongwi okuhonaparerwa i omurumendu umwe?’ Nu wina rizemburukeye kutja ami owami onyama nombinḓu yeṋu.” 3 Momuhoko waina ve kemuhungirira omambo nga aehe ongahukiro kovature va Sikem. Nowo ve ripura okukongorera Abimelek, tjinga ava tja: “Eye omuzamumwe wetu.” 4 Owo opu ve mu pera ovimariva ovisilveri omirongo hambombari okuza mondjuwo onḓere ya Baal-Beret. Novimariva mbi Abimelek wa kuta na vyo ovandu ovehinohepero novehinaunongo kutja ve mu kongorere. 5 Neye wa ya kondjuwo ya ihe mOofra na kazepera ovangu ve kewe rimwe, imba ovazandu va Jerubbaal, ovarumendu omirongo hambombari; nungwari Jotam, omuzandu wa Jerubbaal ongero, ongwa hupa po, tjinga a kaṱara. 6 Okuzambo ovature avehe va Sikem nova Milo otji va worongana, nave kazikira Abimelek pOmumbonde-wOtjizemburukiro mbu ri mOsikem a rire ombara.
7 Nowo tji va tjivisa otjiṋa hi ku Jotam, eye arire tja kakurama kondomba yondundu Garisim na yere eraka re ama ravaere nai ku wo: “Purateneye ku ami, vature va Sikem, kutja Ndjambi a puratene ku eṋe wina! 8 Eyuva rimwe omiti vya ya okukazika ombara yavyo navi katja nai komuṋinga: ‘Rira ombara yetu!’ 9 Nungwari imbwi omuṋinga wa zira au tja: ‘Hi ise okupitisa omaze wandje, ovisenginina novandu ngu ve ndji tangera, nu mbi katengerere kombanda yomiti are?’ 10 Nomiti arire tji vya tja komukuyu: ‘Ove indjo u karire ombara yetu!’ 11 Nungwari imbwi omukuyu wa tja nai ku vyo: ‘Hi ise okupitisa oruaze rwandje novihape vyandje oviwa, nu mbi katengerere kombanda yomiti are?’ 12 Nomiti arire tji vya tja komuvite: ‘Ove indjo u karire ombara yetu!’ 13 Nungwari imbwi omuvite wa tja nai ku vyo: ‘Hi ise okupitisa omeva wandje womandjembere nge yorokisa ovisenginina novandu, nu mbi katengerere kombanda yomiti are?’ 14 Nomiti avihe arire tji vya tja kotjimbuku: ‘Ove indjo u karire ombara yetu!’ 15 Notjimbuku tja tja nai komiti: ‘Eṋe tji mamu vanga katjotjiri okundjitwirisa mbi rire ombara yeṋu, indjeye mu wame momuzire wandje; ape he ri nao, omuriro mau zu motjimbuku nau seseta otupapa twa Libanon!’ ”
16 Jotam wa hungira komurungu na tja: “Eṋe nao mwa tjita mouatjiri na mouṱakame, tji mwa zika Abimelek a rire ombara are? Eṋe nao mwa tjita ouwa ku Jerubbaal neṱunḓu re, tji mwa tjita ku ye otja komayenenisiro wozondjito ze are? 17 Zemburukeye kutja tate wa rwira eṋe. Eye ka yamene omuinyo we mokumuyama kOvamidian. 18 Nungwari ndinondi eṋe mwa sekamena ondjuwo ya tate. Eṋe mwa zepera ovazandu ve, ovarumendu omirongo hambombari, kewe rimwe namu ziki Abimelek, omuzandu womukazendu we omumbanda, a rire ombara yovature va Sikem, eye tjinga a ri omuzamumwe weṋu. 19 Nu ndinondi eṋe tji mwa tjiti mouatjiri na mouṱakame ku Jerubbaal neṱunḓu re, yorokereye Abimelek, neye nga yorokere eṋe. 20 Nungwari ape he ri nao, ngamu pite omuriro mu Abimelek u sesete ovature va Sikem nova Milo; nu ngamu pite omuriro movature va Sikem nova Milo u sesete Abimeleke.” 21 Jotam otja tupuka na taurire kObeer na kakara ngo mena rokutira erumbi re Abimelek.
22 Abimelek wa honaparera Ovaisrael oure wozombura ndatu. 23 Ndjambi arire tja sekamisa ombepo ombi pokati ka Abimelek novature va Sikem, nowo va huhunuka ku Abimelek. 24 Otjiṋa hi tja tjitwa kutja ourunde mbwa tjitirwe kovazandu imba omirongo hambombari va Jerubbaal u sutisiwe, nokutja ombinḓu yawo i sutisiwe mu Abimelek, erumbi rawo, ngwe ve zepa, na wina movature va Sikem mbe mu vatera okuzepa ovangu ve. 25 Ovature va Sikem va twa ovandu motutatwa kozondomba zozondundu; nowo va huura omundu auhe ngwa kapitira mondjira. Nu ihi tja tjivisiwa ku Abimelek.
26 Nu Gaal, omuzandu wa Ebed, weya puna ovangu ve kOsikem; novature va Sikem va kara nonḓakameno mu ye. 27 Nowo avehe va ya kovikunino vyomivite, ave kapora omandjembere nokuyekama nave tjiti omukandi. Tjazumba otji va hita mondjuwo onḓere yotjisenginina ave ri, ave nu, nave tukana Abimelek. 28 Nu Gaal, omuzandu wa Ebed, wa tja nai: “Abimelek eye owaṋi, neṱe Ovasikem oweṱe ovakendu, kutja matu kara ovandu vokehi ye? Eye kamuzandu wa Jerubbaal, nu Sebul kamumuungurire are? Karereye ovarumendu va Hamor, ihe yomuhoko wa Sikem. Nu ingwi Abimelek matu mu karerere tjike? 29 Andakuzu otjiwaṋa hi tji ri kehi youvara wandje ami etje ramba Abimelek; etje mu raera nai: ‘Tji u notjimbumba otjinene tjovita, indjo, pita u rwe!’”
30 Sebul, omunane wotjihuro, tja zuva omambo nga wa Gaal, omuzandu wa Ebed, arire tja ṱomazenge tjinene. 31 Neye wa tuma ovahindwa mongumumu ku Abimelek kOaruma okukemutjivisa nai: “Tara Gaal, omuzandu wa Ebed, weya puna ovangu ve kOsikem, nowo mave ku hohizire ovandu motjihuro. 32 Rirongera ouṱuku mbunombwi, ove novarwe voye wovita, nu mu kaṱare mokuti motutatwa. 33 Nu omuhuka omunene tjipatji, rwisa otjihuro. Nu Gaal tja sekama novarwe ve wovita, tjita ku ye otja pu pe ṱa!”
34 Abimelek novarwe ve wovita avehe otji ve rirongera ouṱuku mbo nave kaṱara movimbumba vine motutatwa popezu na Sikem. 35 Gaal, omuzandu wa Ebed, tja pita pendje yotjihuro na kakurama pomuvero, Abimelek novarwe ve wovita arire tji va piti motutatwa twawo. 36 Nu Gaal tje ve muna wa tja nai ku Sebul: “Tjiri, ngwina maku rauka ovandu wovita kozondomba zozondundu.”
Nungwari Sebul we mu zira a tja: “Imbwo omuzire wozondundu mbu mo munu aayo ovandu.”
37 Nu Gaal wa tja nai rukwao: “Tara, maku rauka ovarwe komakapitiro wozondundu, notjimbumba tjimwe matji zire komukuma wOmumbonde wOndjai.”
38 Sebul opa tjera ku ye: “Otjinyo tjoye otjinene nambano tji ri pi tjiyo ravaere na tjo nai: ‘Ingwi Abimelek owaṋi kutja twa sokukara ovandu vokehi ye?’ Owo, owo mba ovandu vokehi ye? Owo, owo mba ovandu mbu wa nyengurire! Nambano sekama vari u karwe na wo!” 39 Gaal wa hongorera ovature va Sikem na karwisa Abimelek. 40 Gaal wa taura komurungu wa Abimelek, nu Abimelek we mu tezera. Novengi va ṱa nave saravara pehi nga pomuvero wotjihuro. 41 Nu Abimelek wa kara mOaruma, nungwari Sebul wa ramba Gaal novandu ve, ne ve tjaere okutura mOsikem.
42 Eyuva ekongorerwa raindo ovandu va Sikem va ya mokuti. Nu Abimelek wa hepurirwa otjiṋa ho. 43 Neye opa toorera ovarwe ve, e ve haṋa movimbumba vitatu ne ve twara mokuti motutatwa. Neye tja muna kutja ovandu mave piti motjihuro, eye wina otja pita motutatwa twe ne ve zepa. 44 Abimelek wa purukuta notjimbumba tje nga pomuvero wotjihuro na kakurama mbo. Nu ovimbumba mbi vivari vyarwe vya rwisa ovandu mba ri mokuti, navi zepa avehe. 45 Abimelek wa rwisa otjihuro oure weyuva ndo arihe. Neye wa kambura otjihuro na zepa avehe, mba ri mu tjo. Okuzambo eye wa hahaura otjihuro na handjaurire mo omongwa.
46 Novature avehe votjiṱunga tja Sikem tji va zuva otjiṋa hi otji va kahita metuwo rokehi rondjuwo onḓere ya Baal-Beret. 47 Abimelek wa raerwa kutja ovature avehe votjiṱunga tja Sikem va woronganene mo. 48 Nu Abimelek wa ronda kondundu Salmon puna ovarumendu ve wovita. Neye wa toora ekuva na ke na ro orutavi rwomuti; arire tje ru toora e ru twa kotjiṱuve tje na tja nai kovarumendu ve wovita mba ri puna ye: “Ihi tji mwa munu tji mba tjiti, tji tjiteye wina mohakahana.” 49 Ovarumendu va Abimelek avehe wovita otji va ka auhe orutavi rwe, ave mu kongorere nave katendeka otutavi twi kombanda yetuwo ndi rokehi. Nowo ve tu hwikira kombanda yetuwo rokehi, ngunda amwa ri ovandu mba avehe votjiṱunga tja Sikem; nu mwa tira ovarumendu novakazendu mangara eyovi rimwe.
50 Tjazumba Abimelek otja ya kOtebes, arire tje ketjikovera ne tji kambura. 51 Mokati kotjihuro hi mwa ri otjiretundu otjinamasa, novarumendu novakazendu novanane avehe votjihuro va taurira ku tjo; nowo ve ripatera mo, narire tji va karonda komututu wotjiretundu. 52 Abimelek weya nga potjiretundu ne tji rwisa. Neye wa ryama nga omahitiro wotjiretundu hi kutja e tji nyose. 53 Nungwari omukazendu worive wa yemena ewe rotjikweyero kotjiuru tje, ne mu nyanyaura otjikongo. 54 Nu Abimelek wa rakiza omukarere we, omutjinde woviyumbe vye, a tja ku ye: “Nana engaruvyo roye u ndji zepe. Ami hi nokuvanga kutja ku kaze mba ṱa i omukazendu.” Omukarere we ope mu tuvakaṋisira engaruvyo, neye arire tja koka. 55 Novarumendu Ovaisrael tji va muna kutja Abimelek wa koka, avehe otji va yaruka kozoyawo.
56 Komuhingo mbwi Ndjambi opa sutisira ouvi Abimelek mbwa tjitire ku ihe mokuzepa omarumbi we omirongo hambombari. 57 Imbwi ouvi wovarumendu va Sikem Ndjambi we u yarura mu wo oveni; nosengiro ya Jotam, omuzandu wa Jerubbaal, ye ya kombanda yawo.
